Bir nesneyi,hayal etmesi istendiğinde çoğu insan zihninde belirgin bir resim canlandırmakta sorun yaşamaz. Ama bu tür zihinsel imgeleri oluşturamayan bazı insanlar var ve bu kişiler “Aphantasia” veya “zihin körlüğü” olarak bilinen bir rahatsızlıktan mustariptir. Zihin körlüğü nadir bir rahatsızlıktır.
Verywell Mind’a göre zihin körlüğü ilk olarak 19. yüzyılın sonlarında Francis Galton tarafından tanımlandı. Aphantasia terimiyse 2015’teki bir çalışmaya kadar ortaya atılmadı. Bu özelliğe sahip 21’den fazla kişiyi inceleyen çalışmanın yazarları, ismi “hayal gücü” anlamına gelen Yunanca phantasia kelimesinden türetti.
Fenomenin nedenleri gizemini sürdürse de bununla ilgili bazı teoriler var. Bilim insanlar afantazinin doğuştan (doğumsal bir özellik) ya da edinilmiş (yaşamın ilerleyen dönemlerinde oluşmuş) olabileceğini düşünüyor. Bazı kanıtlar doğuştan gelen afantazinin kalıtsal olabileceğini öne sürüyor. Cleveland Clinic’e göre, bu özelliğe sahip olanların aynı özelliğe sahip bir akrabaya sahip olma olasılığı çok daha yüksek. Bazı araştırmacılar ise doğuştan afantaziyi bir tür nöroçeşitlilik olarak görüyor ve insanların beyin işlevlerindeki farklılıkları kabul ediyor. Esasen zihin körlüğü olanların nörodiverjan bir durum olan otizmin semptomlarını gösterme olasılığı daha yüksektir.
Araştırmacılar ayrıca karşılaştıkları bazı afantazi vakalarını beyni etkileyen yaralanmalara veya hastalıklara dayandırdı. Baş travması, felç ve reçetesiz uyuşturucu kullanımının afantaziye neden olabileceğini düşünüyorlar. Oksipital lobda veya gördüğümüzü işlemeye yardımcı olan beyin kısmında meydana gelen hasar da edinilmiş afantaziyi tetikleyebiliyor. Duygudurum bozuklukları veya dissosiyatif bozukluklar gibi bazı ruhsal hastalıklar da afantaziye neden olabiliyor.
Quanta Magazine’e göre çalışmalar ayrıca afantazisi olanların genellikle daha zayıf otobiyografik hafızalara sahip olduğunu, ama bu rahatsızlığa sahip olmayanlardan daha güçlü görsel kortekslere sahip olduğunu buldu. Korteksteki bu tür bir aktivite zihinsel imgeler oluşturmak için gereken sinyalleri engelleyebilir. Sonuç olarak, bazı kişiler zihinlerinde resimlerin anlık görüntülerini görebilirken diğerleri hiçbir şey göremeyebilir. Bununla birlikte Paris Beyin Enstitüsü’nde nörolog olan Paolo Bartolomeo bu rahatsızlığa sahip olanların onları görselleştiremeseler bile yüzleri ve nesneleri tanıyabildiklerini açıkladı. Çoğu kişi rüyasında bile imgeler görebilir; sadece istedikleri zaman görsel bilgilere erişmekte sorun yaşarlar.
görsel: stellalevi/GettyImages
mental floss
